CONIFERS
Volgens schatting zijn er zo’n 650 Conifeer soorten wereldwijd. Het is niet volledig bekend hoeveel daarvan authentiek zijn, en tot de oerbossen en oorsprong der natuur behoren, en welke soorten zijn gecultiveerd.

De meeste mensen houden van Coniferen om hun groenblijvend loof en de zaligmakende geur die er van de bomen af komt. Sommige coniferen produceren ook eetbare zaden voor mensen en dieren.

De meeste coniferen zijn naaldbomen, maar wij noemen ze hier gewoon coniferen in de orde der pinales, omdat álle naaldbomen coniferen zijn, en tevens dennekegels dragen.

Het woord ‘conifeer’ refereert ook aan de dennekegels. Het stamt af van het Latijnse woord ‘Coniferae’ wat ‘Kegeldragenden’ betekent. ‘Conus’ betekent ‘Kegel’, en ‘Ferre’ of ‘Bher’ betekent ‘Dragen’. (‘Bher’ omvat de betekenis van vrucht- of kinderen ‘dragen’, zoals bij een zwangerschap).

De Orde der Coniferen of ‘Orde der Pinales’, wordt volgens de taxonomie onderverdeeld in zo’n zeven families, waaronder een aantal in Nederland voorkomende zoals:

De Dennen familie (Pinaceae), de Ceder familie (Cedrus), de Cypres familie (Cupressaceae), de Sparren familie (Picaceae), en de Taxus familie (Taxaceae).

Voor alle families geldt dat de meeste boomsoorten die er toe behoren onder de juiste klimatologische omstandigheden zo’n 30 tot 40 meter hoog kunnen worden, en sommigen kunnen na eeuwenlange groei zelfs de 50 meter behalen.

HOOGTE
In oerbossen en onder de juiste klimatologische omstandigheden, kunnen de bomen zo’n 500 jaar oud worden. Dan bereiken ze een lengte tussen de 30 en 40 meter, en heel oude exemplaren wel 50 meter. Een kleine groep Coniferen hebben echter een heester vorm en worden ongeveer 10 meter hoog.

PINE TREE
De Den is zowel de naam van deze boomsoort alsmede verzamelnaam van bijna alle Conifeer soorten. Want, zoals bij de introductie van coniferen al eerder is gezegd, zijn de Den, Ceder, Cypres en Spar de stamnamen van Conifeerfamilies. Zo is er bijvoorbeeld niet één soort Denneboom, maar meerdere. Een aantal overeenkomsten die ze dan hebben bepaalt dat de betreffende bomen tot de Dennenfamilie behoren. Echter, álle genoemde soorten behoren tot het bomenrijk der Coniferen! Oftewel de kegeldragenden!

Photo: Ringing Cedars Of Russia

CONE BEARER
Ook in het Engels heeft ‘Cone’ de betekenis van ‘Kegel’, net zoals het Latijnse ‘Coniferae’ wat kegeldragers betekent (zie uitleg bij de introductie). En in de wiskunde zien we de term eveneens terug als ‘Conus’, zijnde:

‘Een meetkundig langwerpige vorm met een cirkel als grondvlak, uitlopend in een punt. Tussen de twee uiteinden van de kegel, bevindt zich aan de buitenzijde de krommende mantel, en binnenin de centrale verticale as.’

DE SPAR
De Sparren familie omvat zo’n 5 genera en ongeveer 35 soorten. Bekende hiervan zijn: de Fijnspar (Picea Abies, die wij kennen als kerstboom), de Blauw Spar (Picea Pungens), de Servische Spar (Picea Omorika), (Nordmann Spar, wordt ook wel Kaukasische spar genoemd, maar dat geldt echter ook voor de Picea Orientalis, en die heeft paars/bruine kegels, terwijl de Nordman geel/bruine heeft), de Sitka Spar (Picea Sitchensis), en de Siberische Spar (Picea Obovata), de Kaukasische Spar (Picea Orientalis, Kaukasus uit Klein Azië).

De Spar heeft kort smalblad van 1 cm tot 2½ cm, wat evenredig en los verspreid aan de takken of twijgen groeit. Het smalblad kan zowel hard als zacht zijn, de diameter afgeplat of rond, het uiteinde scherp spits gepunt of rond aflopend.

Zowel de Douglas Spar (2 variëteiten: Pseudotsuga Menziesii en -Glauca) en Hemlock Spar (Tsuga) genera met 9 soorten, hebben bijvoorbeeld afhangende takken, met buigzaam plat gevormd smalloof met witte strepen aan de onderkant, en een rond uiteinde.

O DENNEBOOM
We kennen het allemaal wel:

O denneboom, o denneboom,
Wat zijn uw takken wonderschoon
Ik heb u laatst in ‘t bos zien staan,
Toen zaten er geen kaarsjes aan.
O denneboom, o denneboom,
Wat zijn uw takken wonderschoon!

Van origine is dit een Duits lied wat zijn oorsprong wellicht heeft in de 16e eeuw (rond 1550).

Het Duitse ‘Tännenbaum’ klinkt hetzelfde als ‘Dennenboom’, en hier gaat het vast ook weer over de Den zijnde de Orde der Pinales, waartoe ook de Sparrenfamilie behoort. Dus dat is net zoiets als met het Russische ‘Ceder’ en ‘Kedre’. De Kedre is dan de Siberische Den, en iets anders dan de betekenis van de boomsoort Ceder in het Nederlands.

CEDERBOOM
Afgebeeld is de Atlantis Ceder, die een grijsblauw achtige gloed heeft. Dit zou derhalve een cultivar kunnen zijn, De ‘Atlantis Cedar Glauca’, want of de bomen van nature deze kleur hebben is niet bekend. De boom is bezaaid met cederkegels, foto eind september (2021).

CEDERBOOM
Het smalblad van de Ceder is kort en staat stergewijs in bundels op de takken.

De Dennekegels van de Ceder staan recht overeind op de takken. Deze vertegenwoordigen het vrouwelijke principe van de boom.

DE TAXUS
De Taxus is een conifeer die heel donker groen is. Het blad is een kort blad en flexibel van structuur.

DE CYPRESSEN FAMILIE
Een aantal bomen uit de Cypres familie (Cupressaceae), staan in Nederland bekend als ‘dé Tuinconifeer.’ De meeste mensen denken zelfs dat er maar één conifeer is, en wel deze.

De boom die hier meestal voor doorgaat is de Thuja. Deze is echter een uitzondering onder de coniferen. De boom heeft geen smalloof (naalden) maar bladloof. Het bladloof wijkt echter óók af van de bladvormen van loofbomen.

De Thuja heeft een uitwaaierend blad wat ontspruit langs de gehele tak, het blad is vrij dik en buigzaam met een zachte textuur. 

Wat de Thuja derhalve tot de coniferen doet behoren is dat de boom kegeldragend is. Bovendien is het bladloof van de Thuja tevens groenblijvend, wat de meeste loofbomen niet zijn.

Deze boom staat er dus alle seizoenen mooi bij in tuinhagen. Dit zijn vaak gecultiveerde bomen. De originele soorten worden echter hoog en zijn niet geschikt voor lage hagen van 2 of 3 meter.